Tài liệu Huyền Ngô

Tốp 5 nguyên nhân dẫn đến phản ứng sau tiêm ở trẻ nhỏ

Điều đầu tiên khi phụ huynh nghĩ tới , nguyên nhân gây ra phản ứng sau tiêm ở trẻ nhở

1.      Liên quan đến vắc xin

ð  Là phản ứng của từng cá nhân đối với các thành phần có trong vắc xin, bao gồm các phản ứng thông thường và phản ứng hiếm gặp, hầu hết các phản ứng liên quan tới vắc xin là nhẹ và tự khỏi. Phản ứng nghiêm trọng liên quan tới vắc xin rất hiếm gặp.

2.      Liên quan đến chất lượng của vắc xin

ð  Phản ứng liên quan tới chất lượng của vắc xin có thể do khiếm khuyết xảy ra trong quá trình sản xuất vắc xin và làm tăng nguy cơ các phản ứng sau tiêm chủng.

ð  Hiện tại, rất hiếm gặp phản ứng sau tiêm chủng do khiếm khuyết về chất lượng của vắc xin, do các cơ sở sản xuất vắc xin đều đã áp dụng thực hành sản xuất tốt (GMP), đồng thời kiểm định chặt chẽ đối với từng lô vắc xin trước khi sử dụng. Việc này giúp giảm thiểu tối đa những phản ứng như vậy. Việc kiểm định vắc xin trong quá trình sản xuất, trước khi được phép xuất xưởng và trước khi sử dụng cũng được thực hiện hết sức nghiêm ngặt, nhằm đảm bảo vắc xin có chất lượng tốt nhất và đảm bảo an toàn đối với người sử dụng.

3.      Liên quan đến sai sót tiêm chủng

ð  Phản ứng liên quan đến sai sót tiêm chủng bao gồm phản ứng liên quan quá trình bảo quản, vận chuyển, chỉ định và tiêm chủng vắc xin không đúng. Những phản ứng này đều có thể phòng ngừa được. Ngày nay có nhiều loại thiết bị bảo quản lạnh chuyên dụng, trong đó có loại thiết bị theo dõi nhiệt độ được trang bị đầy đủ cho các tuyến trong tiêm chủng mở rộng.

ð  Việc thực hiện đúng các quy định trong vận chuyển, bảo quản vắc xin, cùng hoạt động thực hành tiêm chủng đúng quy trình (khám sàng lọc để có chỉ định tiêm chủng thích hợp, thực hành pha hồi chỉnh vắc xin đối với loại vắc xin dạng đông khô), hoặc các thực hành tiêm chủng khác như sử dụng bơm kim tiêm tự khóa an toàn luôn luôn được chú trọng.

4.      Liên quan đến lo lắng khi tiêm chủng

ð  Đây là phản ứng của cơ thể do sự lo lắng quá mức với tiêm chủng. Phản ứng này hay gặp ở nhóm trẻ lớn, người lớn, đặc biệt trong các đợt tiêm chủng cho nhiều đối tượng.

5.      Trùng hợp ngẫu nhiên

ð  Là phản ứng sau tiêm không phải do vắc xin hay sai sót tiêm chủng, cũng không liên quan lo lắng khi tiêm chủng, mà là do bệnh lý sẵn có của đối tượng được tiêm chủng. Phản ứng có thể xảy ra trùng hợp với thời điểm tiêm chủng và đôi khi có thể bị cho là do tiêm chủng vắc xin. Lịch tiêm chủng cho trẻ em thường bắt đầu rất sớm. Giai đoạn này trẻ rất dễ bị nhiễm trùng hay các bệnh bẩm sinh hoặc có các dấu hiệu thần kinh kể cả tử vong vì thế rất dễ bị quy do tiêm chủng.

-----------

top Tác dụng phụ khi tiêm phòng cho trẻ sơ sinh

1. Bị đau tạm thời

ð  Cảm giác sợ hãi hoặc “ám ảnh về kim tiêm” là một tác dụng phụ thường thấy khi cho trẻ tiêm vắc-xin. Khoảng 1 trong 10 trẻ không chịu tiêm chủng hoặc tiêm thuốc nào khác vì sợ đau như những mũi tiêm trước đó. Nếu các bé cảm thấy lo lắng, sợ hãi thì các mẹ nên giữ bình tĩnh cho bé, an ủi và làm phân tâm bé. Các mẹ có thể nói trước với bác sĩ điều này hoặc học hỏi kinh nghiệm cho trẻ nhỏ đi tiêm không sợ hãi của các mẹ khác để có cách giúp bé nhà mình tiêm dễ dàng hơn.

2. Đau, sưng tấy hoặc đỏ ửng ở chỗ tiêm

ð  Nhiều bé có thể có phản ứng ngay sau khi tiêm. Đó có thể là hiện tượng sưng tấy, đau, đỏ ửng hoặc tím ở vùng da xung quanh mũi tiêm. Lấy một miếng vải lạnh chườm xung quanh có thể giúp loại bỏ sự khó chịu đó cho bé. Chú ý phải lấy miếng vải thật sạch, nếu không vệ sinh có thể gây nhiễm trùng cho bé.

3. Triệu chứng giống như cúm

ð  Sau khi tiêm vắc-xin, các bé có thể xuất hiện những tác dụng phụ có triệu chứng gần như cúm, ví dụ:

·         Sốt nhẹ

·         Đau bụng

·         Nôn

·         Kém ăn, ăn không ngon

·         Đau đầu

·         Mệt mỏi

Vắc-xin hoạt động giống như một sự lây nhiễm nên đôi khi chúng gây ra tác dụng phụ bao gồm những triệu chứng giống như cúm. Nhưng sự lây nhiễm này không gây bệnh mà nó có tác dụng luyện tập cho cơ thể phát triển những phản ứng đúng.

Nếu hiện tượng cúm thực sự bị nhiễm vào người đã tiêm vắc-xin, cơ thể lúc này có khả năng nhận biết được nó và chống lại để loại bỏ yếu tố gây bệnh dễ dàng hơn.

-------

1. Những phản ứng phụ của việc tiêm phòng cho trẻ sơ sinh

Tiêm phòng là một biện pháp thực tế nhất, hiệu quả nhất để phòng bệnh: điều đó chắc mọi chúng ta đều rõ. Tuy nhiên, cũng cần hiểu rằng, trong 1 số trường hợp, có thể xảy ra phản ứng ở trẻ. Những phản ứng này, thầy thuốc không mong muốn có, gia đình lại càng không mong muốn có, cho nên được gọi là những phản ứng không mong muốn. Vậy những phản ứng đó ra sao? Có nguy hại cho trẻ không? Có làm mất tác dụng phòng bệnh của thuốc không? Chúng ta sẽ lần lượt xem xét từng vấn đề trên đây.

Phản ứng tại chỗ

Phản ứng này luôn xảy ra sau khi tiêm phòng. Một số trẻ cảm thấy đau nơi tiêm, cảm giác đau đó thường kéo dài từ 1 vài giờ đến 1 ngày, có thể làm các trẻ nhỏ quấy khóc. Một số trẻ khác lại thấy nổi cục lên ở nơi tiêm. Cục này thường nhỏ bằng hạt đậu, có khi viêm tấy đỏ, và có thể tồn tại tới 2-3 tuần mới tiêu tan. Cũng có trẻ lại bị mẩn ngứa xung quanh nơi tiêm, có thể kéo dài từ 3 tới 6 ngày. Những phản ứng này có thể xảy ra trong 5-10% số các trẻ tiêm phòng và thường là tự khỏi.

Phản ứng toàn thân

ở đây, sốt là chứng hay gặp nhất. Sau khi tiêm phòng 1 vài giờ hoặc 1 ngày, một số trẻ có thể bị sốt: sốt thường nhẹ, nhưng cũng đôi khi sốt cao (trên 39o), kèm theo tình trạng vật vã, quấy khóc, những trẻ lớn có thể kêu nhức đầu. Chứng sốt này hay thấy hơn cả trong các trường hợp tiêm phòng bệnh thương hàn, tiêm phòng bệnh ho gà. Cũng có trường hợp, sau khi tiêm phòng sau tới 5-12 ngày, trẻ mới bị sốt: thông thường chứng sốt muộân này xảy ra sau khi tiêm phòng bệnh sởi, đôi khi tiêm phòng bệnh quai bị. Tuy nhiên, tất cả các chứng sốt nói trên đều khỏi trong 1-2 ngày, và thường là tự khỏi. Chỉ có một số ít trường hợp sốt cao mới cần dùng đến thuốc hạ nhiệt (Paracetamol). Chúng tôi chưa hề gặp một tai biến nào nguy hiểm trong các trường hợp sốt sau tiêm phòng nói trên.

Phản ứng ngoài da

Ban mề đay, ngứa toàn thân, đôi khi có thể xảy ra ở một số trẻ có tiền sử hay bị dị ứng, và có thể tồn tại từ 3 đến 6 ngày. Ngoài ra, tình trạng phát ban (ban đỏ, gần giống như ban sởi, nhưng nhẹ hơn) có thể xảy ra 2-10% trẻ tiêm phòng bệnh sởi hoặc bệnh rubêôn. Ban này thường xuất hiện trong khoảng từ ngày thứ 6 đến ngày thứ 12 sau khi tiêm phòng, có thể kèm theo sốt nhẹ, và thường tự khỏi không cần dùng thuốc. Chỉ có một số trường hợp ban mề đay, nếu gây khó chịu nhiều cho trẻ, thì có thể dùng thêm 1 số thuốc chống dị ứng (Sirop Phenergan, Sirop Promethazine…).

Tai biến thần kinh

Đây mới là các tai biến đáng quan tâm hơn cả. Một số ít trẻ sau khi tiêm phòng bệnh ho gà, có thể bị co giật (làm kinh) đôi khi kèm theo sốt cao. Các cơn co giật này có thể xảy ra trong khoảng từ 30 phút đến 3 ngày sau khi tiêm phòng. Phần lớn các trẻ này, qua điều tra, đã thấy có tiền sử có những cơn làm kinh từ trước khi tiêm phòng ho gà. Tỷ lệ các trẻ làm kinh là khoảng 0,6%, nghĩa là trong 1.000 trẻ em tiêm phòng ho gà, thì có khoảng 6 trẻ có thể lên cơn co giật (hầu hết đã có tiền sử có những cơn làm kinh trước đó). Đại đa số trường hợp nói trên đều qua khỏi; chúng tôi chưa gặp 1 trường hợp nào nguy hiểm đến tính mạng trong số các trẻ nói trên. Tuy nhiên, cũng nên cân nhắc kỹ lưỡng việc tiêm phòng ho gà cho những trẻ đã có tiền sử có những cơn làm kinh trước đây, và cũng có thể miễn cho các trẻ này. Nếu xét thấy không thật sự cần thiết. Ở một số quốc gia, tình trạng này được coi là 1 “chống chỉ định” cho việc tiêm phòng ho gà.

Đặc biệt, một số ít trường hợp bệnh não có thể xảy ra, cũng ở những trẻ tiêm phòng ho gà mà đã có tiền sử có những cơn làm kinh trước đó. Những trẻ này thường nhỏ tuổi (dưới 6 tháng), sau khi tiêm có thể bị hôn mê, co giật, nôn ói… và có thể để lại di chứng sau này. Tuy nhiên, số trẻ bị bệnh não này rất hiếm: theo 1 công trình nghiên cứu quốc tế, thì chỉ chiếm 1 phần triệu số trẻ tiêm phòng nói trên. Đối với những trẻ này, dĩ nhiên nên cho miễn việc chích ngừa ho gà.

Hội chứng “rên la kéo dài”

Một số trẻ, thường ở lứa tuổi 3-6 tháng sau tiêm phòng khoảng 6-10 giờ, bổng phát ra những tiếng rên, có khi la hét to lên. Sự rên la này có thể xảy ra ở khoảng dưới 3% số trẻ tiêm phòng. Những tình trạng này có thể tự khỏi, nhưng nhiều khi thầy thuốc buộc phải dùng thuốc an thần để làm yên trẻ, và để gia đình an tâm. Tác giả đã có trường hợp phải dùng thuốc ngủ (Gerdenal) cho 1 trẻ la hét quá dữ. Tuy nhiên, tất cả các trường hợp nói trên – chỉ do ảnh hưởng của thuốc tới thần kinh của trẻ – đều qua khỏi không gây biến chứng gì.

Viêm hạch

Ở một số trẻ nhỏ, sau khi tiêm thuốc phòng lao (BCG) có thể thấy nổi hạch ở nách, bên phía mới tiêm phòng: trẻ đã có hiện tượng “viêm hạch nách do tiêm phòng lao”. Viêm hạch này có thể xuất hiện sau khi tiêm phòng khoảng 3 đến 5 tuần, và có 2 loại: viêm hạch đơn thuần và viêm hạch hóa mủ.
Viêm hạch đơn thuần, là hạch nổi sưng to lên thường to bằng hạt đậu phộng (hột lạc), sờ vào hơi cứng, nhưng không có mủ ở trong, và thường sưng kéo dài khoảng 1 tháng rồi tự khỏi. Theo 1 thống kê quốc tế, thì tình trạng viêm hạch đơn thuần này có thể xảy ra ở khoảng 6-12% số trẻ tiêm phòng lao, và thường không gây khó chịu gì cho trẻ.

Loại viêm hạch hóa mủ gây phiền phức hơn: hạch sưng tấy lên, to dần, có khi bằng 1 quả chanh, ấn vào thấy lũng nhũng vì mủ ở trong. Hạch này có thể tự vỡ, mủ chảy ra, rồi sau khi được rửa sạch hàng ngày, sẽ khỏi dần. Tuy nhiên, cũng có 1 số trường hợp phải can thiệp bằng phẫu thuật: mổ ra, nạo mủ, rồi băng lại. Dĩ nhiên, cũng phải rửa sạch hàng ngày. Loại viêm hạch hóa mủ này có thể xảy ra ở khoảng 0,1-4,3% trẻ tiêm phòng lao, theo 1 thống kê quốc tế.

Thông thường, ở những trẻ có viêm hạch như kể trên, tình trạng toàn thân vẫn tốt, trẻ không sốt, và vẫn có thể tăng cân đều đặn như mọi trẻ bình thường khác.

Chứng viêm hạch nói trên – tuy được coi là một phản ứng đặc biệt của việc tiêm phòng lao – nhưng cũng đôi khi, rất hiếm, có thể xảy ra sau tiêm phòng thuốc khác, như sau khi tiêm phòng bệnh sởi hoặc bệnh rubêôn.
Nói chung, các hiện tượng viêm hạch kể trên đều không gây nguy hiểm gì cho trẻ và đều qua khỏi sau 1 thời gian. Điều đáng ghi nhớ, là các hiện tượng đó không hề làm giảm tác dụng phòng bệnh của việc tiêm phòng.

------

3. Những lưu ý quan trọng khi cho bé đi tiêm phòng

Việc tiêm phòng vacxin cho mọi người, đặc biệt cho trẻ nhỏ là một hành động vô cùng quan trọng, tiêm phòng là biện pháp vừa rẻ tiền lại vừa giúp cơ thể khỏe mạnh, chúng có tác dụng phòng bệnh và bảo vệ cho những người có thể mắc bệnh. Ai cũng biết phòng bệnh hơn chữa bệnh, tuy nhiên sau vụ ba trẻ tử vong sau khi tiêm vacxin tại Quảng Trị đã khiến rất nhiều bậc phụ huynh hoang mang, lo lắng.

Mặc dù nguyên nhân mấu chốt còn chưa rõ thế nào, song có rất nhiều ý kiến của chuyên gia đưa ra, họ cho rằng đây là dấu hiệu trẻ bị sốc phản vệ sau khi tiêm vacxin.

Vậy sốc phản vệ là gì?

Sốc phản vệ là một phản ứng dị ứng đặc biệt nghiêm trọng có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng trẻ. Nó xảy ra khi hệ thống miễn dịch của bé nhạy cảm quá mức với một chất gây dị ứng mà bé tiếp xúc, được tiêm vào người.

Khi hiện tượng này xảy ra, toàn bộ cơ thể của bé sẽ bị ảnh hưởng, thường sẽ kéo dài trong vòng vài phút. Khi hệ thống miễn dịch của bé tiếp xúc với các chất gây dị ứng, cơ thể bé sẽ kích thích sản xuất một chất có tên là histamine và các hóa chất khác với số lượng lớn. Điều này khiến cơ thể của bé bị sốc, hiện tượng này gồm nhiều triệu chứng và đôi khi đe dọa đến tính mạng trẻ.

Nguyên nhân phổ biến nhất của sốc phản vệ ở trẻ sơ sinh và trẻ em là qua thực phẩm , chẳng hạn như bé ăn đậu phộng , các loại hạt khác, sữa, cá, động vật có vỏ hoặc trứng; và qua thuốc như thuốc kháng sinh, ong bắp cày đốt, cao su… Số ít mới bị sốc phản vệ khi tiêm phòng và trường hợp của 3 bé ở Quảng Trị rơi vào thiểu số này.

Triệu chứng

• Khó thở, thở khò khè hoặc thở nặng
• Mạch nhanh.
• Đổ mồ hôi
• Chóng mặt, ngất xỉu hoặc bất tỉnh ngay tại chỗ
• Buồn nôn, nôn mửa , đau bụng và tiêu chảy dữ dội
• Da biến sắc, xanh xao, nhợt nhạt

Các chuyên gia y tế nhận định tuy sốc phản vệ dẫn tới nguy cơ tử vong là không cao song cha mẹ đặc biệt lưu ý cảnh giác bởi nếu trẻ bị sốc phản vệ nặng thì rất nguy hiểm.

Làm gì nếu con bị sốc phản vệ?

Nếu con bị sốc phản vệ, bạn càng hành động nhanh bao nhiêu, con càng khỏi nhanh, giảm thiểu những ảnh hưởng tới sức khỏe của con. Nếu không xử lý kịp thời, trong một vài trường hợp không may trẻ dễ gặp nguy hiểm tới tính mạng.

Bạn hãy đưa con tới ngay bệnh viện nếu thấy con khó thở, dễ bị kích thích hoặc hôn mê sâu. Cố gắng giữ bình tĩnh bé bằng cách nói chuyện với bé liên tục. Nếu sốc phản vệ được điều trị kịp thời, hầu hết trẻ em phục hồi hoàn toàn và không có biến chứng lâu dài .

Bé cần đặt nằm nghiêng trái và các chuyên gia y tế sẽ tiến hành cho bé thở oxy, truyền thuốc qua đường tĩnh mạch và làm vài thủ thuật cơ bản để giúp bé khôi phục lại trạng thái bình thường. Bé sẽ cần ở lại cơ sở y tế trong ít nhất 24 giờ đồng hồ để các bác sĩ theo dõi và thăm khám một cách cẩn thận nhất. Tại bệnh viện, bé sẽ được làm các xét nghiệm để biết chính xác nguyên nhân xảy ra dị ứng, hiện tượng sốc phản vệ này là do đâu.

Thêm những lưu ý khi cho bé đi tiêm phòng

Khi đưa con tới cơ sở y tế tiêm chủng, cha mẹ cho bé ăn mặc thật đơn giản, tránh rườm rà, ủ ấm nhiều tầng lớp để giúp các chuyên gia thao tác nhanh, chính xác. Trước khi tiêm, không cho bé ăn, bú sữa quá no, cũng không để bé quá đói dẫn tới tình trạng kiệt sức, hạ huyết áp sau khi tiêm.

Sau khi bé được tiêm vacxin, cha mẹ cần theo dõi bé để biết chắc chắn con vẫn khỏe mạnh, không gặp vấn đề gì, thông thường nên quan sát con khoảng 30 phút vì bình thường nếu con bị sốc, tai biến thì sau khi tiêm khoảng 7 – 10 phút là bé sẽ có những biểu hiện bất thường.

Những bệnh nhân có cơ địa dị ứng hoặc có tiền sử đã bị sốc phản vệ phải được tư vấn và hướng dẫn để có thể nhận biết được các dấu hiệu sớm của sốc phản vệ và có những biện pháp can thiệp kịp thời.

Đối với trẻ em đã có hiện tượng sốc phản vệ nhẹ với lần tiêm đầu thì những lần tiêm tiếp theo, cha mẹ cần thông báo điều này với các chuyên gia y tế để đưa ra một phác đồ tiêm hợp lý, hiệu quả, an toàn cho bé.

Bậc phụ huynh nên đưa con tới bệnh viện lớn để tiêm, tại đây dưới sự theo dõi cẩn thận của các bác sĩ, bé sẽ dễ dàng được xử lý sớm nếu gặp lại hiện tượng này.

Tuyệt đối không đưa bé ốm sốt, bé vừa khỏi bệnh đi tiêm, cha mẹ cần cho bé hoãn tiêm để hồi sức, khi nào bé hoàn toàn khỏe mạnh, cha mẹ hãy nên cho bé đi tiêm.

Về nhà, bậc phụ huynh nên tiếp tục theo dõi con, chườm mát vết tiêm sau khi bé tiêm, cho bé uống nhiều nước lọc, bú mẹ nhiều hơn. Đến ngay bệnh viện, sở y tế nếu bé có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

Những phản ứng phụ sau khi tiêm phòng cho trẻ sơ sinh các mẹ nên biết trên đây đã cung cấp thêm những thông tin quan trọng để có thể chăm sóc trẻ tốt nhất. Tất cả trẻ sơ sinh nào cũng phải được tiêm phòng để chống lại có bệnh, nhưng nếu không may trẻ bị mắc vào những phản ứng không mong muốn trên thì các mẹ nhanh chóng đưa trẻ đến các trung tâm Y tế gần nhất.

----

Các tác dụng phụ của vacxin

Các tác dụng phụ của vacxin đều nhẹ, bao gồm:

·         Đau, sưng và đỏ ở chỗ tiêm

·         Sốt nhẹ

·         Run

·         Cảm thấy mệt

·         Đau đầu

·         Đau ở cơ và khớp

Một tác dụng phụ ít phổ biến hơn nhưng nghiêm trọng từ tiêm vacxin là phản ứng dị ứng tức thời, còn gọi là phản ứng phản vệ. Đây là một tác dụng phụ nghiêm trọng và có khả năng đe dọa đến tính mạng. Tuy nhiên, tác dụng phụ của vacxin này rất hiếm khi xảy ra và có thể được điều trị hoàn toàn khi đi cấp cứu.

Bạn cần nhớ rằng các tác dụng phụ nghiêm trọng từ vacxin cực kỳ hiếm và việc chủng ngừa an toàn hơn nhiều so với không tiêm phòng. Ngoài ra, không phải tất cả các triệu chứng xảy ra sau khi chủng ngừa đều là tác dụng phụ của chủng ngừa. Mỗi năm có hàng triệu người được tiêm vacxin, vì vậy một số trường hợp trùng hợp không thể tránh khỏi việc tiếp tục phát triển một bệnh nhiễm trùng hoặc bệnh lý ngay sau khi chủng ngừa.

------

Vì sao trẻ sơ sinh bị sốt khi tiêm phòng?

Theo Bác sĩ Hoàng Ánh Quyết, Phòng khám tư vấn và điều trị dự phòng Hà Nội, tiêm chủng mục đích quan trọng nhất là phòng bệnh. Có thể có những phản ứng sau tiêm nhưng tuyệt đại đa số là những phản ứng bình thường, bố mẹ cũng không nên quá lo lắng khi trẻ sơ sinh bị sốt khi tiêm phòng trong 24h, đau sưng tại chỗ tiêm.

Đó là phản ứng bình thường sau tiêm phòng vì cơ thể nhìn nhận vắc-xin như một tác nhân lạ và có phản ứng lại để chống nhiễm trùng.

Sưng tấy, sốt nhẹ thường là phản ứng bình thường của cơ thể sau khi tiêm phòng. (Ảnh minh họa)

Khi trẻ sốt, cơ thể khó chịu, lại có cảm giác sưng đau ở vết tiêm thì em bé quấy khóc là điều đương nhiên nên không có gì phải lo lắng quá mức.

Chính bởi vậy, những phản ứng như sốt nhẹ trong 24 giờ hay đau sưng tại chỗ tiêm cũng không cần xử trí gì. Tuy nhiên, sau khi tiêm xong bé phải được theo dõi sát sao tại cơ sở tiêm 30 phút. Bên cạnh đó, gia đình cũng phải theo dõi bé trong vòng 24h-48h sau tiêm.

Ngoài ra, nếu con khóc thét, quấy khóc dai dẳng, sốt cao hay dị ứng mề đay (nổi mề đay là do cơ thể bị dị ứng với kháng nguyên đưa vào - PV) phải đưa bé đi khám sớm nhất có thể.

Cụ thể một vài triệu chứng khác sau khi tiêm vắc-xin:

Nổi nốt cứng hay nốt dưới da có thể xảy ra và tồn tại trong một hay vài tuần.
Nổi mẩn, ngứa, mề đay hoặc hồng ban.
Rối loạn tiêu hóa, chán ăn, mất ngủ dễ kích động, bứt rứt khó chịu.

Trường hợp sốt cần đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để sơ cứu:

Sốt cao trên 39 độ C và co giật. Tay chân lạnh, tím tái.
Thở khó, co lõm ngực.
Quấy khóc nhiều dù đã uống thuốc giảm đau hạ sốt thông thường.
Lừ đừ, bỏ bú.
Sưng to, đỏ quanh chỗ tiêm.

------------------------------

4. Cách xử lý tác dụng phụ khi tiêm phòng cho trẻ

Khi bé bị sưng đỏ

Một số trẻ do cơ địa nhạy cảm quá mức khiến xuất hiện tại vị trí mới tiêm xong da sưng đỏ kéo dài và nổi cục cứng. Tình trạng này có thể kéo dài từ 6-8 tiếng. Khi con gặp hiện tượng này, bạn không cần phải lo lắng.

Bạn cần chườm lạnh cho bé để mau chóng giảm đau. Sau 24 giờ tiếp theo, bạn có thể chườm nóng để vết sưng tấy mau biến mất, giúp da dễ trao đổi với môi trường bên ngoài và nhanh chóng phục hồi.

Một số người truyền tai nhau xát chanh hoặc đắp một lát khoai tây mỏng vào chỗ tiêm nhằm mục đích giảm đau, sưng tấy cho trẻ. Tuy nhiên, bạn cần cẩn trọng vì làn da của trẻ vô cùng nhạy cảm, làm như vậy có thể gây tăng nguy cơ nhiễm khuẩn cho vết tiêm. Với trường hợp trẻ bị sưng to, xuất hiện hạch sưng kéo dài nhiều tuần thì bạn nên sớm đưa trẻ đến cơ sở y tế.

Khi bé sốt nhẹ

Với trường hợp trẻ sốt nhẹ trên 38-38,5 độ C thì bạn cần thực hiện các thao tác như sau:

·         Cho trẻ mặc quần áo thoáng, mát. Nếu thời tiết lạnh, vẫn nên bỏ bớt đồ, phòng ngủ giữ ấm là được.

·         Dùng khăn mềm và nước ấm lau người cho trẻ.

·         Cho trẻ uống thuốc hạ sốt theo chỉ dẫn của nhân viên y tế ( trong trường hợp này thường dùng paracetamol để hạ sốt cho trẻ với liều dùng 15mg/kg, cách 4 – 6 giờ 1 lần, tối đa là 4 liều trong 24 giờ).

·         Tuyệt đối tránh sử dụng thuốc hạ sốt có chứa aspirin hoặc thuốc có chứa thành phần là axit salicylic bởi tác dụng phụ của các loại thuốc này có thể kết hợp với thành phần của vắc xin dẫn tới những triệu chứng nghiêm trọng khác.

·         Kết hợp chườm lạnh tại vị trí tiêm cho trẻ. Mẹ vẫn cho trẻ bú mẹ bình thường. Lưu ý tránh chạm vào chỗ tiêm khi bế hoặc ôm trẻ.

·         Khi trẻ có biểu hiện sốt cao, trên 39 độ C, bỏ bú liên tục từ 1-2 ngày đi kèm với biểu hiện quấy khóc nhiều, da tím tái, co giật thì cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay.

·         Tuyệt đối bồng bế trẻ tránh chỗ tiêm.

Khi bé sốt cao hơn 40 độ

Nếu bé sốt cao trong vòng 24 tiếng thì mẹ cần cho trẻ uống ngay thuốc hạ sốt. Phần lớn các hiện tượng sốt như vậy là lành tính cho thấy cơ thể của trẻ đang phản ứng và thích nghi với thuốc tiêm chủng.

Một số trường hợp trẻ sốt cao có dấu hiệu co giật có liên quan đến cơ địa thể chất ở từng trẻ, bố mẹ cần bình tĩnh để có xử lý đúng mức. Nếu bạn cảm thấy không chắc chắn thì cần đưa con đến cơ sở y tế để bác sĩ chuyên khoa theo dõi.

Khi bé quấy khóc, bồn chồn

Sau khi được y bác sĩ tiêm xong, mẹ nên để trẻ ở lại cơ sở y tế từ 15-30 phút để trẻ có thời gian nghỉ ngơi, đồng thời theo dõi sớm các biểu hiện của trẻ. Nếu trẻ chỉ có biểu hiện quấy khóc, bồn chồn không yên thì tiếp tục theo dõi sau 12 giờ sau tiêm chủng, vì đây là dấu hiệu bình thường.

Trường hợp trẻ có biểu hiện quấy khóc liên tục hơn 3 tiếng đồng hồ, trong vòng 2 ngày sau khi tiêm chủng, trẻ vẫn có thể có biểu hiện quấy khóc, tuy rằng hiện tượng này chỉ chiếm khoảng 10%. Với trường hợp này, gia đình cần theo dõi, chú ý đến khả năng ăn uống của bé có bị giảm sút hay không, ở mức độ nào. Các hoạt động vui chơi có vì hiện tượng quấy khóc mà giảm đi không.

Nếu bé quấy khóc liên tục, không ngủ, cơ thể mệt mỏi, da khô vì mất nước thì cần đưa bé đến bệnh viện để cấp cứu.

Da của trẻ bị mẩn ngứa kéo dài

Nguyên nhân của hiện tượng này là trong một số loại vắc xin có chứa chất neomycin và polymicin gây kích thích mẩn ngứa cho trẻ. Với những trường hợp thông thường, bác sĩ sẽ theo dõi tích cực hoặc có thể kê thuốc kháng sinh điều trị. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh cần hết sức thận trọng đối với trẻ có tiền sử da nhạy cảm.

·         Cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất khi trẻ bị những phản ứng nặng hơn

·         Các phản ứng sau tiêm trở nên trầm trọng hơn hoặc kéo dài 1-2 ngày.

·         Vết tiêm sưng to, hạch sưng to, hạch tồn tại hơn 6 tuần.

·         Trẻ sốt cao, khóc nhiều không dứt, mệt nhiều, da tím tái, lơ mơ, co giật, liệt, hôn mê…

Hy vọng với các phản ứng phụ sau khi tiêm phòng ở trẻ sơ sinh trên đây sẽ phần nào giúp các bậc phụ huynh có thêm nhiều thông tin hữu ích, giúp chăm sóc bé yêu một cách hoàn hảo tránh được những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Chúc các bé luôn khỏe mạnh, phát triển toàn diện cân đối mỗi ngày và hãy luôn đồng hành cùng gonhub.com để cập nhật thêm nhiều thông tin thú vị nhé.

--------

Làm gì khi trẻ không khỏe sau khi tiêm vacxin?

Tác dụng phụ thường gặp nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ ở vùng tiêm bao gồm:

·         Sưng

·         Đỏ

·         Một cục u nhỏ ở chỗ tiêm

Thông thường, các triệu chứng này sẽ biến mất sau một vài ngày và bạn không cần phải điều trị. Đôi khi, trẻ có thể bị sốt. Trong trường hợp đó, bạn hãy cố gắng giữ mát cho trẻ bằng cách không cho trẻ mặc quá nhiều lớp quần áo hoặc đắp chăn. Bạn cũng cần cho trẻ uống nước lạnh. Bạn cũng có thể cho trẻ uống một liều paracetamol hoặc ibuprofen dạng lỏng. Đừng quên tham khảo ý kiến ​​bác sĩ và làm theo hướng dẫn trên nhãn thuốc.

-------

Chăm sóc trẻ sau khi tiêm phòng

Tiêm phòng là việc hết sức quan trọng do đó, mẹ cần chuẩn bị kỹ lưỡng đặc biệt, đảm bảo bé có sức khỏe đủ tốt để thực hiện mũi tiêm. Các chuyên gia khuyến cáo ngay sau khi tiêm xong mẹ và bé cần ở lại cơ sở y tế ít nhất là 30 phút để theo dõi tình hình.

Mẹ cần thường xuyên đo nhiệt độ cho bé để theo dõi thân nhiệt sau khi tiêm phòng.

Khi về nhà nếu thấy trẻ có dấu hiệu sốt bạn cần đo nhiệt độ cho bé thường xuyên, để bé nằm ở nơi tháng mát, mặc quần áo rộng rãi. Nhiều mẹ lo lắng khi thấy con bị sốt liền cho uống thuốc, tuy nhiên thuốc hạ sốt uống nhiều lại không tốt cho trẻ, đặc biệt với trẻ sơ sinh. Do đó, mẹ cần thực hiện những cách đơn giản sau để giúp bé hạ thân nhiệt:

Lau người bằng khăn ấm đặc biệt là phần nách, bàn chân, bàn tay và phần bẹn của bé.

Tăng cường việc cho bé bú sữa mẹ, uống nước để bù lại lượng nước đã mất khi sốt hoặc, có thể dùng oresol hay cháo muối loãng.

Dùng đá lạnh chườm ngay chỗ viêm để giúp bé giảm bớt cảm giác khó chịu và đau nhức.

Tắm bằng nước ấm cũng là cách giúp bé hạ sốt và dễ chịu hơn. Lưu ý: Phải tắm thật nhanh và nhiệt độ nước thấp hơn nhiệt độ cơ thể khoảng 2 độ.

Với những bé bị sốt cao, cần hạ sốt nhanh thì chanh tươi là biện pháp hiệu quả. Chỉ cần cắt quả chanh thành lát mỏng rồi chà nhẹ lên người, dọc sống lưng.

Lá tía tô có công dụng hạ sốt rất tốt, trước khi tiêm 1 ngày người mẹ hãy ăn sống khoảng 1 nắm lá tía tô rồi cho con bú. Hoặc giã lấy nước, nấu với cháo cho trẻ uống.

Trường hợp trẻ tiêm phòng mũi 5 trong 1 bị sốt cao mẹ không nên tự ý cho bé uống thuốc hạ sốt mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Khi bị sốt hệ tiêu hóa sẽ hoạt động kém hơn vì vậy bạn cần cho bé ăn thức ăn ở dạng lỏng, dễ tiêu hóa.

Với những cách làm trên, nhiều phụ huynh đã có thể chủ động xử lý khi trẻ bị đau và sốt sau khi tiêm chủng và phòng tránh được nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

-----------

Chăm sóc trẻ sau khi tiêm phòng

Tiêm phòng là việc hết sức quan trọng do đó, mẹ cần chuẩn bị kỹ lưỡng đặc biệt, đảm bảo bé có sức khỏe đủ tốt để thực hiện mũi tiêm. Các chuyên gia khuyến cáo ngay sau khi tiêm xong mẹ và bé cần ở lại cơ sở y tế ít nhất là 30 phút để theo dõi tình hình.

Mẹ cần thường xuyên đo nhiệt độ cho bé để theo dõi thân nhiệt sau khi tiêm phòng.

Khi về nhà nếu thấy trẻ có dấu hiệu sốt bạn cần đo nhiệt độ cho bé thường xuyên, để bé nằm ở nơi tháng mát, mặc quần áo rộng rãi. Nhiều mẹ lo lắng khi thấy con bị sốt liền cho uống thuốc, tuy nhiên thuốc hạ sốt uống nhiều lại không tốt cho trẻ, đặc biệt với trẻ sơ sinh. Do đó, mẹ cần thực hiện những cách đơn giản sau để giúp bé hạ thân nhiệt:

Lau người bằng khăn ấm đặc biệt là phần nách, bàn chân, bàn tay và phần bẹn của bé.

Tăng cường việc cho bé bú sữa mẹ, uống nước để bù lại lượng nước đã mất khi sốt hoặc, có thể dùng oresol hay cháo muối loãng.

Dùng đá lạnh chườm ngay chỗ viêm để giúp bé giảm bớt cảm giác khó chịu và đau nhức.

Tắm bằng nước ấm cũng là cách giúp bé hạ sốt và dễ chịu hơn. Lưu ý: Phải tắm thật nhanh và nhiệt độ nước thấp hơn nhiệt độ cơ thể khoảng 2 độ.

Với những bé bị sốt cao, cần hạ sốt nhanh thì chanh tươi là biện pháp hiệu quả. Chỉ cần cắt quả chanh thành lát mỏng rồi chà nhẹ lên người, dọc sống lưng.

Lá tía tô có công dụng hạ sốt rất tốt, trước khi tiêm 1 ngày người mẹ hãy ăn sống khoảng 1 nắm lá tía tô rồi cho con bú. Hoặc giã lấy nước, nấu với cháo cho trẻ uống.

Trường hợp trẻ tiêm phòng mũi 5 trong 1 bị sốt cao mẹ không nên tự ý cho bé uống thuốc hạ sốt mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Khi bị sốt hệ tiêu hóa sẽ hoạt động kém hơn vì vậy bạn cần cho bé ăn thức ăn ở dạng lỏng, dễ tiêu hóa.

Với những cách làm trên, nhiều phụ huynh đã có thể chủ động xử lý khi trẻ bị đau và sốt sau khi tiêm chủng và phòng tránh được nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Những lưu ý trước và sau tiêm phòng

- Trước khi cho trẻ tiêm phòng, bà mẹ nên báo cho nhân viên tiêm phòng biết về những bệnh tiền sử của trẻ, tình trạng sức khỏe hiện tại, những loại thuốc điều trị bệnh đang sử dụng để nhân viên y tế xem xét có nên cho trẻ tiêm phòng hay không hoặc có thể dời ngày tiêm.

- Cần theo dõi các phản ứng sau tiêm ở trẻ. Khi có những phản ứng bất thường, như: trẻ sốt cao từ 38,5ºC trở lên, uống thuốc hạ sốt vẫn không giảm, nổi ban, các triệu chứng sốt, sưng đau tại chỗ, khóc, quấy, bú kém. Nếu triệu chứng nặng hơn hay kéo dài trên 24 giờ, co giật hoặc co giật giống như động kinh, tím tái, lơ mơ mất ý thức… phụ huynh cần cho trẻ đến cơ sở y tế kịp thời.

Việc tiêm phòng cho trẻ là luôn luôn cần thiết vì những lợi ích to lớn trong bảo vệ sức khỏe của trẻ, những phản ứng tạm thời tại một số trường hợp sau tiêm là có nhưng thường không gây nguy hại cho trẻ, cũng không làm giảm tác dụng phòng bệnh của việc tiêm phòng. Qua cách nhận biết các phản ứng để mẹ có thể theo dõi và cho trẻ đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường.

Cha mẹ cần làm gì khi trẻ gặp phản ứng phụ sau tiêm chủng?

Nếu trẻ bị sốt cha mẹ không nên cho bé mặc quá nhiều quần áo hoặc phủ kín chăn mền. Có thể cho trẻ dùng thuốc paracetamol theo liều dùng 10 -15mg/kg.

Cho bé bú sữa mẹ thường xuyên hơn hoặc cho bé uống thêm nước đối với những trẻ lớn.

Đặt một miếng vải ướt mát lạnh lên vị trí tiêm chủng.

Trong trường đã thực hiện hết những cách trên nhưng những phản ứng vẫn không bớt hoặc nặng hơn thì nên đưa bé đến gặp bác sĩ để được thăm khám.

-----------------

Những chống chỉ định của tiêm phòng

 

Mặc dù việc tiêm phòng đôi khi có thể gây ra những “phản ứng không mong muốn” như đã nói trên, nhưng vẫn cần được khuyến khích, vì ích lợi to lớn của nó: phòng ngừa các bệnh nhiễm khuẩn có thể gây nguy hiểm tới tính mạng của trẻ.

Tuy nhiên, cũng có một trường hợp không nên tiêm phòng: đó là những trẻ đang ở trong tình trạng mà việc tiêm phòng có thể gây ra những phản ứng nguy hiểm. Những trường hợp này được coi là “chống chỉ định” của việc tiêm phòng.

Những trường hợp “chống chỉ định” đó gồm có:

Chống chỉ định tạm thời:

• Trẻ đang sốt.
• Trẻ đang mắc 1 bệnh nhiễm khuẩn cấp tính (viêm phổi, thương hàn, sởi v.v…).
• Trẻ mới khỏi các bệnh nói trên, còn đang trong thời kỳ hồi sức.
• Đang bị viêm da mủ (bệnh ngoài da, có mủ), hoặc bệnh chàm ngoài da (eczéma).

Chống chỉ định lâu dài

Trẻ đang mắc một bệnh mãn tính đang tiến triển như lao phổi tiến triển, tràn dịch (có nước) màng phổi…, nhất là đang có bệnh ở thận (như viêm thận mạn tính v.v…).

Một số chống chỉ định đặc biệt

Đối với tiêm phòng lao: nên tránh cho các trẻ sinh non còn quá yếu, quá thiếu cân; các trẻ đang bị bệnh cấp tính; các trẻ đang bị bệnh ngoài da lan rộng, đang tiến triển.
Đối với tiêm phòng sởi: nên tránh cho các trẻ đang bị bệnh bạch cầu (1 dạng ung thư máu), các trẻ đang bị suy dinh dưỡng rất trầm trọng, các trẻ đang phải chữa bệnh bằng các loại thuốc corticoid (như “đề xa”: dexamethasone, v.v…).
Đối với tiêm phòng thương hàn: nên tránh cho các trẻ đang bị bệnh ở thận, đang bị tiểu đường, hoặc đang trong 1 tình trạng có hiện tượng dị ứng trầm trọng (như đang trong thời kỳ có cơn suyễn phế quản, v.v…).

Tại sao lại có những trường hợp “chống chỉ định” như trên? Là vì – nói đơn giản – sau nhiều năm nghiên cứu, đã thấy việc tiêm phòng, trong các trường hợp đó có thể gây ra những tai biến đáng tiếc.

Để kết luận, có thể ghi nhớ như sau: việc tiêm phòng cho trẻ luôn luôn là cần thiết, vì những lợi ích to lớn trong việc bảo vệ sức khỏe của trẻ, những phản ứng tạm thời của 1 số trường hợp không gây nguy hại cho trẻ, và cũng không làm giảm tác dụng phòng bệnh của việc tiêm phòng. Chỉ duy có 1 số trường hợp cần tránh tiêm phòng – trong 1 thời gian – thì cần ghi nhớ. Do đó, trước khi cho trẻ tiêm phòng, bà mẹ nên báo cho nhân viên tiêm phòng biết về tình trạng sức khỏe trước đây và hiện nay của trẻ, để nhân viên y tế cân nhắc trước khi tiêm phòng và có thể hoãn lại ngày tiêm nếu cần thiết. Có thể tốt hơn nữa, nên hỏi ý kiến của thầy thuốc trước khi đưa trẻ đến nơi tiêm phòng.

-------

Chống chỉ định trong tiêm phòng

Chống chỉ định tạm thời: trẻ đang sốt, mắc một số bệnh nhiễm trùng cấp tính như viêm phổi, thương hàn, sởi… trẻ đang trong giai đoạn hồi phục sau thời gian bệnh dài, trẻ đang có những bệnh ngoài da, có mủ…

Chống chỉ định lâu dài: trẻ đang mắc một số bệnh mãn tính đang tiến triển như lao phổi tiến triển, tràn dịch màng phổi, hay những bệnh về thận như viêm thận mãn tính…

Chống chỉ định đặc biệt:

- Đối với tiêm phòng lao: Trẻ sinh non còn yếu, thiếu cân (dưới 2,5kg), trẻ bị bệnh cấp tính, bẹnh ngoài da lan rộng.

- Đối với bệnh sởi: Các trẻ bị bệnh bạch cầu (một dạng ung thư máu), trẻ suy dinh dưỡng cấp độ 3, trẻ đang dùng thuốc Corticoid.

- Đối với bệnh thương hàn: Những trẻ bị bệnh thận, tiểu đường, dị ứng, trẻ đang trong cơn suyễn phế quản.

Viết 4 bài cho 4 chủ đề trên, soạn và gửi lại qua zalo trước 8h tối